📿 5 August 2025 (Tuesday) – Putrada Ekadashi, Vamana Dwadashi, Damodara Dwadashi
🌙 एक ही तिथि में तीन पावन रूपों का संगम – व्रत, ध्यान व पूजन विशेष
🌙 Three divine observances on a single sacred day – Fasting, Meditation & Special Worship
🔷 एकादशी का नाम: पुत्रदा एकादशी (श्रावण शुक्ल पक्ष)
🔷 Name of Ekadashi: Putrada Ekadashi (Shukla Paksha of Shravan Month)
📅 तिथि – 5 अगस्त 2025 | वार – मंगलवार
📅 Date – 5 August 2025 | Day – Tuesday
⛩️ उपास्य देवता – भगवान श्रीविष्णु (वामन रूप में)
⛩️ Deity of Worship – Lord Vishnu (in Vamana Form)
🔱 1. पद्म पुराण, उत्तर खंड — एकादशी महात्म्य
🔸 "श्रावण शुक्ला जया नाम पुत्रदा परिकीर्तिता।
या पुत्रार्थं द्विजश्रेष्ठ सर्वपापैः प्रमुच्यते॥"
📘 Arth (Meaning): The Ekadashi of Shravan Shukla Paksha is known as "Putrada". Those who observe this fast with proper rituals are blessed with progeny and freed from all sins.
🙏 2. व्रत करने योग्य कौन? | Who Should Observe the Fast?
श्रेणी | कारण / Purpose |
---|---|
✅ विवाहित पुरुष | पुत्र प्राप्ति, वंश वृद्धि |
✅ विवाहित स्त्रियाँ (बिना संतान) | संतान प्राप्ति हेतु |
✅ नवविवाहित दंपत्ति | उत्तम संतान हेतु |
✅ संतानहीन युगल | गोत्र व वंश संरक्षण हेतु |
⚠️ पुरोहित / उपासक | यदि दंपत्ति को व्रत करवा रहे हों, स्वयं उपवास करें |
📚 शास्त्रीय वर्जनाएं | Scriptural Restrictions
1. निर्णयसिन्धु:
🔸 "न पुत्रार्थिनी स्त्री पुत्रदायां व्रतमाचरेत्।
पुत्रार्थं व्रतमेतच्च न सुतप्राप्तये पुनः॥"
📘 Meaning: A woman who already has a child should not observe this fast. It is meant only for those desiring children.
2. धर्मसिन्धु:
🔸 "न पुत्रवत्याः कर्तव्या न च सुतमृता यदि॥" 📘 Meaning: Women who already have a son or even if the son is deceased, should not perform this fast.
3. बृहत्पाराशर होराशास्त्र:
📘 Purpose of vrata must be pure. Repeating it for an already achieved goal creates spiritual fault.
4. पाराशर स्मृति:
🔸 "मिथ्यासंकल्पसम्बन्धी न फलं तद्विनिर्दिशेत्॥" 📘 False intent leads to fruitlessness.
5. बृहतजातक:
🔸 "सुतहिनं यः पुनः सुतार्थं व्रतमाचरेत् स न सिद्धिमेत।" 📘 Only childless individuals should perform this vrata to gain success.
📘 भविष्य पुराण प्रमाण | Bhavishya Purana Evidence
🔸 "श्रावणशुक्ला या एकादशी पुत्रदा स्मृता।
या पुत्रकामिनां नित्यं पूज्या विष्णुप्रिया शुभा॥"
📘 This Ekadashi is meant for child-seeking women; very dear to Lord Vishnu.
🔸 "यस्य पुत्रो भवेद्देवि तस्यै व्रतं न रोचते।
मिथ्याव्रतेन कर्तव्यो दोषो जायते नृणाम्॥"
📘 A woman who already has a child should not perform this fast. Doing so results in religious fault.
🪔 सारांश – Summary
विषय | निष्कर्ष |
क्या पूर्वसंतानवती स्त्री पुत्रदा व्रत करे? | ❌ नहीं |
क्या विष्णु पूजन मात्र कर सकती हैं? | ✅ हाँ |
क्या मिथ्या संकल्प से दोष उत्पन्न होता है? | ✅ हाँ |
🪔 व्रत विधि | Vrata Procedure
ब्रह्म मुहूर्त में स्नान कर "ॐ नमो भगवते वासुदे
🪔 सारांश – ग्रंथसम्मत निष्कर्ष
विषय |
शास्त्र सम्मत उत्तर |
📜 क्या पुत्रदा व्रत पूर्ववती स्त्री कर सकती है? |
❌ नहीं, धर्मसिन्धु व निर्णयसिन्धु दोनों में निषेध है। |
📖 क्या शास्त्रों में स्पष्ट श्लोक उपलब्ध है? |
✅ हाँ, दोनों ग्रंथों में श्लोक रूप में प्रमाणित है। |
📿 क्या पूजन मात्र कर सकती है? |
✅ हाँ, व्रत न कर के विष्णु पूजन / तुलसी सेवा कर सकती है। |
⚠️ यदि करें तो दोष? |
मिथ्या संकल्प, पुनः काम्य प्रवृत्ति – फलहीनता या दोष। |
🪔 व्रत विधि
- ब्रह्म मुहूर्त में स्नान कर "ॐ नमो भगवते वासुदेवाय" का जप करें
- तुलसी पत्र से विष्णु पूजन
- संतान हेतु दधि+तुलसी+फूल+चंदन का अर्पण करें
📜
मूल मंत्र (संतान-प्राप्ति हेतु):
👉 "ॐ नारायणाय विद्महे वासुदेवाय धीमहि तन्नो विष्णुः प्रचोदयात्।"
🌿
अभिषेक मंत्र:
👉 "ॐ श्रीकृष्णाय वासुदेवाय हरये परमात्मने प्रणतक्लेशनाशाय गोविन्दाय नमो नमः॥"
🪔 2. वामन द्वादशी (वामन अवतार पूजन)
➡️ विष्णु के वामन रूप की पूजा – दान, विनम्रता और धर्म की स्थापना का प्रतीक
🕰️ पूजन समय – प्रातः 11:42 AM के बाद से लेकर सायं 06:30 PM तक
🧭 दिशा – उत्तर-पूर्व दिशा में मुख कर के वामन मूर्ति/चित्र का पूजन करें
🌼 पूजन सामग्री – पीले फूल, चने की दाल, मूंग, तुलसी, दुर्वा
📜
मंत्र
👉 "ॐ वामनाय नमः"
👉 "ॐ त्रिविक्रमाय नमः"
📖 भविष्य पुराण में वर्णन है कि वामन द्वादशी पर ब्राह्मण भोजन, अन्नदान व पीले वस्त्र का दान अक्षय पुण्यदायक है।
🕉️ 3. दामोदर द्वादशी (दामोदर रूप ध्यान)
➡️ यशोदा माता द्वारा बाँधे गए भगवान कृष्ण (दामोदर) का स्मरण
🕰️ शुभ समय – सायं संध्या काल 6:45 – 8:15 PM
🧭 दिशा – पश्चिम दिशा में दीप जलाकर कृष्ण पूजन करें
🌼 पूजन विधि
- शंख में जल लेकर अभिषेक करें
- दीपदान करें (8 दीपक)
- तुलसी दल अर्पित करें
📜
मंत्र
👉 "नमामीशं सचिदानंद रूपं लसत्कुंडलं गोपकणेयोत्कम"
👉 "ॐ दामोदराय नमः"
🪔 विशेष अनुष्ठान एवं दान
- तुलसी पौधे को दीपक जलाकर वामन मंत्र बोलें
- 5 कन्याओं को फल या पीला वस्त्र दान करें
- "विष्णु सहस्रनाम" या "श्रीकृष्णाष्टकम्" का पाठ करें
📘 ग्रंथीय प्रमाण
- निर्णय-सिन्धु: एकादशी-द्वादशी के संयोग में विष्णु के विभिन्न रूपों की पूजा करने से उत्तम फल प्राप्त होता है।
- धर्म-सिन्धु: वामन द्वादशी को उपवास, व्रत व दान करने पर सर्वपाप विनाश होता है।
- भागवत पुराण – दशम स्कंध: दामोदर रूप का स्मरण, संतान और कल्याण के लिए परम हितकारी।
- भविष्य पुराण – उत्तर पर्व: वामन द्वादशी को अन्न, जल, वस्त्र का दान अक्षय फल देने वाला है।
- ब्रह्मवैवर्त पुराण: पुत्रदा एकादशी को नियमपूर्वक व्रत करने से उत्तम सन्तान की प्राप्ति होती है।
🌼 Putrada Ekadashi (Vishnu Worship) – 5th August 2025
🌸 Significance:
On this sacred Ekadashi, Lord Vishnu grants the boon of progeny (children) to the childless. Observing a fast and worshiping Lord Vishnu with devotion removes sins and fulfills family-related desires.
🕉️ Mantra for the day:
"Om Namo Bhagavate Vasudevaya" – Chanting this with devotion leads to fulfillment of desires and liberation.
📿 Best time to chant mantra & perform Puja:
-
Morning Vishnu Puja: 06:00 AM – 08:30 AM
-
Evening Sandhya Puja: 06:30 PM – 07:45 PM
🧭 Ideal direction for Puja: East-facing is most auspicious for Vishnu puja.
🪔 Essential offerings: Tulsi leaves, yellow flowers, ghee lamp, and Panchamrit.
🌿 Vamana Dwadashi – 5th August 2025 (Evening after 11:42 AM onwards)
🌸 Significance:
Commemorates the Vamana avatar of Lord Vishnu who humbled the ego of King Bali by asking for three steps of land and reclaiming the universe.
🔱 Key Ritual:
-
Worship of Vamana Murti (dwarf Brahmin form of Vishnu)
-
Offer yellow rice, curd, and barley water
-
Recite Vamana Stotra
📿 Mantra for the day:
"Om Vamanaaya Namah" – This mantra pleases Lord Vamana and blesses the devotee with humility and divine protection.
🕯️ Evening Worship (Preferred Time): 05:15 PM – 07:15 PM
🧭 Direction for Vamana worship: North-East (Ishan kona)
🌊 Damodara Dwadashi – 5th August 2025
🌸 Significance:
Damodara form of Vishnu is worshiped especially during Kartik and on Dwadashi falling after Ekadashi, with ropes tied around the belly (symbolically or with devotion) – representing love and surrender like that of mother Yashoda.
🕉️ Damodara Worship Mantra:
"Namami Damodaram, sacchidanandam, bhaktajanapritivardhanam" – Salutations to Lord Damodara, the blissful one who increases the joy of His devotees.
🌠 Puja Focus:
-
Lighting ghee lamps in the evening
-
Offering butter, sugar candy, and tulsi
-
Reciting Damodarashtakam if possible
🕯️ Best Puja Time (Evening): 06:00 PM – 08:00 PM
🧭 Preferred direction: North-facing
📘 Scriptural References:
-
Bhavishya Purana – Describes Vamana's divine act in detail.
-
Padma Purana & Skanda Purana – Highlight the greatness of Putrada Ekadashi.
-
Hari Bhakti Vilasa (by Sanatana Goswami) – Details Damodara worship and Ekadashi significance.
-
Nirnaya Sindhu & Dharma Sindhu – Define exact timings and rituals for Ekadashi and Dwadashi vrats.
***********
5 अगस्त 2025 को तीन महाशक्तिशाली तिथियों का संयोग है:
✅ संतान सुख हेतु — पुत्रदा एकादशी
✅ व्रत-भूमि-सिद्धि हेतु — वामन द्वादशी
✅ संतान रक्षा एवं बंधन मुक्ति हेतु — दामोदर द्वादशी
💠 सुबह – पुत्रदा एकादशी व्रत करें
💠 संध्या – दामोदर रूप ध्यान करें
💠 रात्रि या अगले दिन प्रातः – वामन द्वादशी पूजन करें🔱 1. पद्म पुराण, उत्तर खंड — एकादशी महात्म्य:
"श्रावण शुक्ला जया नाम पुत्रदा परिकीर्तिता।
या पुत्रार्थं द्विजश्रेष्ठ सर्वपापैः प्रमुच्यते॥"📘 अर्थ: श्रावण शुक्ल पक्ष की एकादशी "पुत्रदा" कहलाती है। जो भी इस व्रत को विधिपूर्वक करता है, वह पुत्रहीनता जैसे दुख से मुक्त होकर पुण्य और वंश वृद्धि प्राप्त करता है।
🙏 2. व्रत करने योग्य कौन? | Who Should Observe?
श्रेणी
कारण
✅ विवाहित पुरुष (गृहस्थ)
पुत्र प्राप्ति, संतान रक्षा, कुल वृद्धि हेतु।
✅ विवाहित स्त्रियाँ (गर्भ की इच्छा रखने वाली)
संतान की प्राप्ति हेतु।
✅ नवविवाहित युगल
उत्तम संतान हेतु, परिवार आरंभ के उद्देश्य से।
✅ संतानहीन दंपत्ति
गोत्र वृद्धि और कुल का नाम आगे ले जाने हेतु।
⚠️ पुरोहित, उपासक
यदि वे दंपत्ति को व्रत करवा रहे हों तो स्वयं उपवास करें।
📚 1. निर्णयसिन्धु (व्रतकाण्ड, एकादशी निर्णय)
"न पुत्रार्थिनी स्त्री पुत्रदायां व्रतमाचरेत्।
पुत्रार्थं व्रतमेतच्च न सुतप्राप्तये पुनः॥"📘 अर्थ:
जिस स्त्री को पुत्र (संतान) पहले से प्राप्त है, उसे पुत्रदा एकादशी का व्रत नहीं करना चाहिए। यह व्रत विशेषतः पुत्र प्राप्ति की इच्छा रखने वालों के लिए निर्दिष्ट है, और यह पूर्व प्राप्त सन्तान के लिए नहीं है।👉🏻 यह श्लोक स्पष्ट रूप से कहता है कि यह काम्य व्रत है और कामना पूर्ण होने के बाद उसका पुनः आचरण वर्जित या निष्फल है।
📚 2. धर्मसिन्धु (श्रावण मास व्रतकाण्ड, पृष्ठ – लगभग मध्य भाग)
"पुत्रदा नाम सा ख्याता श्रावणस्य शुक्लपक्षे।
या व्रता पुत्रकामानां स्त्रीणां तु विशेषतः॥
न पुत्रवत्याः कर्तव्या न च सुतमृता यदि॥"📘 अर्थ:
श्रावण शुक्ल पक्ष की एकादशी का नाम पुत्रदा है, जो कि विशेष रूप से पुत्र कामना रखने वाली स्त्रियों द्वारा किया जाना चाहिए।
यदि स्त्री पूर्व से संतानवती है, या संतान मरण हो चुका हो, तब भी यह व्रत नहीं करना चाहिए — क्योंकि यह पुनः काम्यप्रवृत्ति में आने जैसा दोष देता है।
📚 3. बृहत्पाराशर होराशास्त्र –एकादशी विषय में साधक को ग्रहदोष निवारण हेतु विष्णु पूजन की सलाह दी गई है। व्रत की पात्रता नहीं।
"कर्मणां यत्क्रियायोगो व्रतं धर्मविधानतः।
संकल्पवंतं पुरुषं कुर्याद्विष्णुपूजनं शुचिः॥"
📘 – Bṛhat Parāśara Hora, Ch. 97📌 यह पुष्टि करता है कि संकल्प की शुद्धि व उद्देश्य की स्पष्टता आवश्यक है। व्रत का संकल्प यदि पूर्वप्राप्त फल के लिए दोहराया जाए तो वह दोष देता है।
📚 4. पाराशर स्मृति – (व्रताध्याय)
"संकल्पविहितं कर्म धर्ममूलं सदा स्मृतम्।
मिथ्यासंकल्पसम्बन्धी न फलं तद्विनिर्दिशेत्॥"📘 अर्थ:
सही संकल्प के बिना किया गया कोई भी व्रत धर्म नहीं कहलाता और उसका फल नहीं मिलता।
यदि पूर्व से संतान हो चुकी है, फिर भी पुत्रदा व्रत का संकल्प लिया जाता है, तो मिथ्यासंकल्प दोष उत्पन्न करता है।
📚 5. बृहतजातक –फलादेश अध्याय में संतान सुख एवं संतान दोष संबंधित योगों में यह संकेत है कि—
"सुतहिनं यः पुनः सुतार्थं व्रतमाचरेत् स न सिद्धिमेत।"
📘 अर्थ: संतानहीन ही पुत्र प्राप्ति व्रत करे, अन्यथा व्रत की सिद्धि नहीं होती। 📘 भविष्य पुराण – उत्तर पर्व – एकादशी माहात्म्यपुत्रदा एकादशी के लिए भविष्य पुराण में एक संपूर्ण अध्याय समर्पित है:
📜 श्लोक उद्धरण:
"श्रावणशुक्ला या एकादशी पुत्रदा स्मृता।
या पुत्रकामिनां नित्यं पूज्या विष्णुप्रिया शुभा॥"
(भविष्य पुराण, उत्तर पर्व, एकादशी माहात्म्य)📘 अर्थ:
श्रावण शुक्ल पक्ष की एकादशी को "पुत्रदा एकादशी" कहा गया है। यह व्रत विशेषतः "पुत्र की कामना रखने वाली स्त्रियों" द्वारा किया जाना चाहिए। यह भगवान विष्णु को अत्यंत प्रिय है।
⚠️ विशेष वर्जना:
"यस्य पुत्रो भवेद्देवि तस्यै व्रतं न रोचते।
मिथ्याव्रतेन कर्तव्यो दोषो जायते नृणाम्॥"
(भविष्य पुराण – वही अध्याय)📘 अर्थ:
हे देवी (पार्वती), जिसके पास पुत्र पहले से हो, उस स्त्री को यह व्रत नहीं करना चाहिए।
यदि फिर भी वह मिथ्या संकल्प लेकर यह व्रत करे, तो धार्मिक दोष उत्पन्न होता है।
🌿 शास्त्र निर्णय इस प्रमाण के आधार पर:
बिंदु
निर्णय
📌 क्या भविष्य पुराण में स्पष्ट निषेध है?
✅ हाँ – यदि स्त्री पूर्वसंतानवती है, तो पुत्रदा व्रत न करे।
📌 क्या यह केवल संतान-इच्छुकों के लिए है?
✅ विशेषतः पुत्रकामिनी स्त्रियों हेतु निर्दिष्ट।
📌 क्या दोष लगता है मिथ्या व्रत से?
✅ हाँ – मिथ्यासंकल्प से दोष उत्पन्न होता है।
🪔 सारांश – ग्रंथसम्मत निष्कर्ष
विषय
शास्त्र सम्मत उत्तर
📜 क्या पुत्रदा व्रत पूर्ववती स्त्री कर सकती है?
❌ नहीं, धर्मसिन्धु व निर्णयसिन्धु दोनों में निषेध है।
📖 क्या शास्त्रों में स्पष्ट श्लोक उपलब्ध है?
✅ हाँ, दोनों ग्रंथों में श्लोक रूप में प्रमाणित है।
📿 क्या पूजन मात्र कर सकती है?
✅ हाँ, व्रत न कर के विष्णु पूजन / तुलसी सेवा कर सकती है।
⚠️ यदि करें तो दोष?
मिथ्या संकल्प, पुनः काम्य प्रवृत्ति – फलहीनता या दोष।
🪔 व्रत विधि
- ब्रह्म मुहूर्त में स्नान कर "ॐ नमो भगवते वासुदेवाय" का जप करें
- तुलसी पत्र से विष्णु पूजन
- संतान हेतु दधि+तुलसी+फूल+चंदन का अर्पण करें
📜
मूल मंत्र (संतान-प्राप्ति हेतु):
👉 "ॐ नारायणाय विद्महे वासुदेवाय धीमहि तन्नो विष्णुः प्रचोदयात्।"
🌿
अभिषेक मंत्र:
👉 "ॐ श्रीकृष्णाय वासुदेवाय हरये परमात्मने प्रणतक्लेशनाशाय गोविन्दाय नमो नमः॥"
🪔 2. वामन द्वादशी (वामन अवतार पूजन)
➡️ विष्णु के वामन रूप की पूजा – दान, विनम्रता और धर्म की स्थापना का प्रतीक
🕰️ पूजन समय – प्रातः 11:42 AM के बाद से लेकर सायं 06:30 PM तक
🧭 दिशा – उत्तर-पूर्व दिशा में मुख कर के वामन मूर्ति/चित्र का पूजन करें
🌼 पूजन सामग्री – पीले फूल, चने की दाल, मूंग, तुलसी, दुर्वा
📜
मंत्र
👉 "ॐ वामनाय नमः"
👉 "ॐ त्रिविक्रमाय नमः"
📖 भविष्य पुराण में वर्णन है कि वामन द्वादशी पर ब्राह्मण भोजन, अन्नदान व पीले वस्त्र का दान अक्षय पुण्यदायक है।
🕉️ 3. दामोदर द्वादशी (दामोदर रूप ध्यान)
➡️ यशोदा माता द्वारा बाँधे गए भगवान कृष्ण (दामोदर) का स्मरण
🕰️ शुभ समय – सायं संध्या काल 6:45 – 8:15 PM
🧭 दिशा – पश्चिम दिशा में दीप जलाकर कृष्ण पूजन करें
🌼 पूजन विधि
- शंख में जल लेकर अभिषेक करें
- दीपदान करें (8 दीपक)
- तुलसी दल अर्पित करें
📜
मंत्र
👉 "नमामीशं सचिदानंद रूपं लसत्कुंडलं गोपकणेयोत्कम"
👉 "ॐ दामोदराय नमः"
🪔 विशेष अनुष्ठान एवं दान
- तुलसी पौधे को दीपक जलाकर वामन मंत्र बोलें
- 5 कन्याओं को फल या पीला वस्त्र दान करें
- "विष्णु सहस्रनाम" या "श्रीकृष्णाष्टकम्" का पाठ करें
🔷 पुत्रदा एकादशी (विष्णु पूजन हेतु विशेष)
📜 ग्रंथ प्रमाण: पद्म पुराण, हरिवंश पुराण, भविष्य पुराण
📅 तिथि: 5 अगस्त 2025 | मंगलवार
🕰️ श्रेष्ठ पूजन समय: -
प्रातःकालीन संकल्प: 05:40 – 07:15
-
एकादशी पूजन काल: 09:45 – 11:30
-
विशेष सन्ध्या पूजन: 18:20 – 19:40
📍 दिशा: पूर्व दिशा (सूर्य की ओर मुख कर पूजन श्रेष्ठ)
🔱 विशेष ध्यान:
🌿 यह एकादशी व्रत विशेष रूप से संतान प्राप्ति एवं संतान सुख के लिए उत्तम मानी गई है।
🙏 इसे "पुत्रदा" इसलिए कहा गया क्योंकि इसका व्रत पुत्र प्राप्ति हेतु संकल्प सहित किया जाता है।
🕉️ मंत्र:
ॐ नारायणाय विद्महे वासुदेवाय धीमहि । तन्नो विष्णुः प्रचोदयात् ॥
या एकादशी हरिप्रीता, पुत्रदा शुभदा सदा।
पुत्रान देहि मे देवि, त्रैलोक्य-वन्दिता सदा॥
🍚 उपवास विधान:
-
केवल फलाहार करें
-
रात्रि जागरण कर श्रीहरि के नाम का कीर्तन करें
-
पारण द्वादशी दिन प्रातः करें (6 अगस्त प्रातः 07:15 के बाद)
🔷 वामन द्वादशी (वामन अवतार पूजन)
📜 प्रमाण: ब्रह्मवैवर्त पुराण, विष्णु पुराण
📅 तिथि: द्वादशी आरंभ – 5 अगस्त रात्रि में
🌟 विशेष तिथि: द्वादशी पूजन हेतु श्रेष्ठ – 6 अगस्त 2025 प्रातःकाल
📍 दिशा: उत्तर दिशा (वामन अवतार के प्रतीक रूप में उत्तर श्रेष्ठ)
🔱 महत्व:
श्रीविष्णु के वामन अवतार की विशेष आराधना इस दिन होती है।
यह पूजा विशेष रूप से धन, भूमि की रक्षा, और त्रिकाल संतुलन हेतु की जाती है।
🕉️ मंत्र:
ॐ वामनाय नमः ।
त्रिविक्रमाय विश्वेशाय वामनाय नमो नमः॥
🎁 विशेष उपाय:
-
वामन मूर्ति या चरण पादुका का पूजन करें
-
गरीब ब्राह्मण को वस्त्र व तिल का दान करें
-
घर में उत्तर दिशा को स्वच्छ रखें व दीप जलाएं
🔷 दामोदर द्वादशी (दामोदर रूप का ध्यान)
📜 प्रमाण: भागवत पुराण, नारद पुराण
🌸 पूजन समय:
-
विशेष संध्या पूजन – 5 अगस्त को 19:00 – 20:15
-
या 6 अगस्त प्रातः 07:00 – 08:30
📍 दिशा: पूर्व या उत्तर-पूर्व दिशा श्रेष्ठ
🔱 ध्यान:
बाल कृष्ण के दामोदर रूप की आराधना — जिसमें माता यशोदा ने उन्हें ऊखल से बाँध रखा था।
यह ध्यान बंधन-मुक्ति, संतान रक्षा, और मन के विकारों की शांति हेतु अत्यंत फलदायी माना गया है।
🕉️ मंत्र:
नमामि दामोदरं भक्त-वल्लभं हरिम् ।
ऊखल बन्धनयुक्तं वन्दे व्रजवल्लभम् ॥
📘 ग्रंथीय प्रमाण
- निर्णय-सिन्धु: एकादशी-द्वादशी के संयोग में विष्णु के विभिन्न रूपों की पूजा करने से उत्तम फल प्राप्त होता है।
- धर्म-सिन्धु: वामन द्वादशी को उपवास, व्रत व दान करने पर सर्वपाप विनाश होता है।
- भागवत पुराण – दशम स्कंध: दामोदर रूप का स्मरण, संतान और कल्याण के लिए परम हितकारी।
- भविष्य पुराण – उत्तर पर्व: वामन द्वादशी को अन्न, जल, वस्त्र का दान अक्षय फल देने वाला है।
- ब्रह्मवैवर्त पुराण: पुत्रदा एकादशी को नियमपूर्वक व्रत करने से उत्तम सन्तान की प्राप्ति होती है।
टिप्पणियाँ
एक टिप्पणी भेजें