05.dec -20205-03.Jan .2026- Paush Month – Do's & Don'ts Guidelines ЁЯМЮ рдкौрд╖-рдоाрд╕ – рдХाрд░्рдп рдиिрд░्рджेрд╢; рд╣рдо рдирд╣ीं ,рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХрд╣рддे-Scriptures say – We do not
* Paush Month – Devta & Deepak Puja GuidelinesЁЯМЮ рдкौрд╖-рдоाрд╕ – рджेрд╡рддा рдПрд╡ं рджीрдкрдХ-рдкूрдЬрди рдиिрд░्рджेрд╢-By-V.kTiwari, Dr.S.Tiwari -vaidik Astrology& DR.R.dixit-*(vastu & Palmistry)bangalore-9424446706,Tiwaridixitastro@gmail.com
(Introduction / Context) — Paush
Maas Karya:
Paush рдоाрд╕ - рдХुрдЫ рдХाрд░्рдп рдЕрдд्рдпंрдд рд╢ुрдн рд╣ैं, рдЬрдмрдХि рдХुрдЫ рдХрд░्рдо рдЗрд╕ рдоाрд╕ рдоें рдиिрд╖िрдж्рдз рд╣ैं। -рдирдпा рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╢ुрд░ू рдХрд░рдиा, рдЧृрд╣-рдк्рд░рд╡ेрд╢, рд╡िрд╡ाрд╣, рднाрд░ी рдиिрд╡ेрд╢, рдЙрдкрдирдпрди, рдЧृрд╣-рджीрдХ्рд╖ा, рдиूрддрди рднрд╡рди рдиिрд░्рдоाрдг рдпा рдЕрди्рдп рдиूрддрди рдЖрд░рдо्рдн рдЬैрд╕े рдХाрд░्рдп рд╡рд░्рдЬिрдд рдоाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं,рдЗрд╕ рдоाрд╕ рдоें Non-Puja
Karya, рдкрд╢ु-рдкрдХ्рд╖ी рд╕ेрд╡ा, рд╡ृрдХ्рд╖ों рдХो рдЬрд▓ рджेрдиा, рд╡ाрд╣рди рд░рдЦ-рд░рдЦाрд╡, рддिрд▓, рдЕрди्рди рдпा рд╡рд╕्рдд्рд░ рджाрди, рддрдеा рдШрд░ рдХी рдЕрдЧ्рдиि рдФрд░ рдкूрдЬा ।рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░, рдкूрдЬा-рдХाрд░्рдп рдФрд░ Non-Puja рдкुрдг्рдпрдХрд░्рдо рд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди рдФрд░ рд▓ाрдн рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं।
=-рд╣рдо рдирд╣ीं рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХрд╣рддे-Scriptures say – We do not
(A) рдкौрд╖-рдоाрд╕ рд╡рд░्рдЬिрдд рдХाрд░्рдп — рдЧ्рд░рди्рде-рдЖрдзाрд░िрдд -рдХाрд░рдг
ЁЯФ╢ (A) Paush Month – рд╡рд░्рдЬिрдд рдХाрд░्рдп (Varjit
K─Бrya) — рдЧ्рд░рди्рде-рдЖрдзाрд░िрдд рд╡िрд╕्рддृрдд рдХाрд░рдг
Sources: Dharmasindhu, Nirnaya Sindhu,
Smriti-Chandrika, Hemadri, Kalika Purana, Agni Purana.
1️⃣ рдирдпा рд╡рд╕्рдд्рд░ / рдЖрднूрд╖рдг рдкрд╣рдирдиा – Varjit
ЁЯУЬ рд╢्рд▓ोрдХ: “рдкौрд╖े рди рд╡рд╕्рдд्рд░ाрд▓рдЩ्рдХाрд░рдзाрд░рдгं рд╢ुрднрдо्। — рдзрд░्рдорд╕िрди्рдзु”
ЁЯФН рд╡िрд╕्рддृрдд рдХाрд░рдг:
• рдЗрд╕े рдЕрдкрд╡ाрдж-рджोрд╖ (Apav─Бda Doс╣гa) рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै → рд╕ौрднाрдЧ्рдп рд╕्рдеिрд░ рдирд╣ीं рд░рд╣рддा।
• Hemadri рдХрд╣рддा рд╣ै: “рдирд╡рд╡рд╕्рдд्рд░ рдзाрд░рдгं рдкौрд╖े рдЖрдпु-рд╢ांрддि рдХ्рд╖ेрдкрдХं।”
рдЕрд░्рдеाрдд—рдЖрдпु-рдмрд▓, рд╕ौрднाрдЧ्рдп рд╡ рд╢ांрддि рдХा рдХ्рд╖рдп рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।
2️⃣ рдирдпे
рдХाрд░्рдп рдХा
рдЖрд░рдо्рдн – Varjit
ЁЯУЬ рд╢्рд▓ोрдХ: “рдкौрд╖े рдХрд░्рдордирд╡рдд्рд╡ं рди рдХाрд░्рдпрдо्। — рдиिрд░्рдгрдп-рд╕िрди्рдзु”
ЁЯФН рд╡िрд╕्рддृрдд рдХाрд░рдг:
• рдкौрд╖ рд╕ूрд░्рдп рдХा “рдЕрд░्рдж्рдз-рдмрд▓” рд╕рдордп рд╣ै, рдирдП рдХрд░्рдо рдХे рд▓िрдП рдКрд░्рдЬा рдХрдо рдоाрдиी рдЧрдИ।
• рдЗрд╕ рд╕рдордп рдЧ्рд░рд╣-рд╢рдХ्рддि рд╕्рдеिрд░ рд░рд╣рдиे рдХे рдмрдЬाрдп рдЕрдиिрд╢्рдЪिрдд рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ै।
• Hemadri: “рдирд╡рдХाрд░्рдпं рдкौрд╖े рди рд╕рдоाрд░рднेрдд्—рджैрди्рдпं рдЬрдирдпेрдд्।”
• рдирдпा рд╡्рдпाрдкाрд░/рджुрдХाрди/рдирдпा рдкрдж рдЖрд░рдо्рдн рдХрд░рдиे рд╕े рд▓ाрдн рдХी рдиिрд░ंрддрд░рддा рдЯूрдЯрддी рд╣ै।
3️⃣ рд╡िрд╡ाрд╣-рд╕ंрд╕्рдХाрд░ – Varjit
ЁЯУЬ рд╢्рд▓ोрдХ: “рд╣ेрдорди्рддे рдкौрд╖े рд╡िрд╡ाрд╣ो рди рд╢рд╕्рдпрддे। — рд╕्рдоृрддि-рдЪрди्рдж्рд░िрдХा**
• рд╡िрд╡ाрд╣ рдоें рд╢ुрдХ्рд░-рдмрд▓ рдФрд░ рдЪрди्рдж्рд░-рдмрд▓ рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЪाрд╣िрдП।
• рд▓ेрдХिрди рдкौрд╖ рдоें рд╕ूрд░्рдп “рдоंрдж-рддेрдЬ” рдоें, рд╢ुрдХ्рд░ рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдХрдордЬोрд░ рд╣ोрддा рд╣ै।
• рд╕ुрд╣ाрдЧ-рд╕िрдж्рдзि, рджाрдо्рдкрдд्рдп-рд╕्рдеिрд░рддा рдХрдордЬ़ोрд░ рдоाрдиी рдЧрдИ।
• Grihya-sutra рдоें рдЗрд╕े “рдиिрдзрди-рд╢рдХ्рддि” рдХाрд▓ рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै।
4️⃣ рдЧृрд╣-рдк्рд░рд╡ेрд╢ – Varjit
ЁЯУЬ рд╢्рд▓ोрдХ: “рдкौрд╖े рдЧृрд╣рдк्рд░рд╡ेрд╢ो рджोрд╖ाрдп। — рд╣ेрдоाрдж्рд░ि**
• рд╡ाрд╕्рддु-рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें рд╕ूрд░्рдп рдХा рдкूрд░्рдг-рдк्рд░рдХाрд╢ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै।
• рдкौрд╖ рдоाрд╕ рдоें “рдЕрд░्рдз-рдЙрджिрдд рд╕ूрд░्рдп” рдоाрдиा рдЧрдпा—рдЬिрд╕рд╕े
рд╕्рдеाрдкрдд्рдп-рдЬीрд╡рди-рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рд╢рдХ्рддि рдХрдо рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै।
• Hemadri: “рдЧृрд╣рдк्рд░рд╡ेрд╢े рд╕ूрд░्рдп-рддेрдЬ рдк्рд░рдоुрдЦं । рддрд╕्рдпा рдЕрднाрд╡ाрдд् рдкौрд╖े рджोрд╖ः।”
• рдЗрд╕рд▓िрдП рдирдП рдШрд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХो рдиिрд╖िрдж्рдз рдХрд╣ा рдЧрдпा।
5️⃣ рдмीрдЬ-рд░ोрдкрдг / рдХृрд╖ि-рдЖрд░рдо्рдн – Varjit
ЁЯУЬ рд╢्рд▓ोрдХ: “рдкौрд╖े рдмीрдЬाрдиि рди рд░ोрдкрдпेрдд्। — рдХृрд╖ि-рд╕ूрдд्рд░**
• рднूрдоि рдХा “рдЕрдЧ्рдиि-рддрдд्рд╡” рдЗрд╕ рдЛрддु рдоें рдХрдо рдоाрдиा рдЧрдпा।
• рдмीрдЬ рдХा рдЕंрдХुрд░рдг рд╕ूрд░्рдп-рдКрд╖्рдоा рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░—рдФрд░ рдкौрд╖ рдоें рдпрд╣ рди्рдпूрдирддрдо рд╣ै।
• рдЗрд╕рд▓िрдП рдмीрдЬ, рдкौрдзे, рдЦेрддी рдХे рдХाрд░्рдп рдЬीрд╡рди рдирд╣ीं рдкрдХрдб़рддे।
6️⃣ рдпाрдд्рд░ा-рдЖрд░рдо्рдн – рд▓рдЧрднрдЧ Varjit
ЁЯУЬ рд╢्рд▓ोрдХ: “рдкौрд╖े рдк्рд░рд╕्рдеाрдиं рд╢рдиैः рдХुрд░्рдпाрдд्। — рдзрд░्рдорд╕िрди्рдзु**
• рд╕ूрд░्рдп-рдКрд░्рдЬा рди्рдпूрди → рд╢рд░ीрд░-рдмрд▓ рдХрдо।
• рдЧ्рд░рд╣-рд╢рдХ्рддि рдЕрд╕्рдеिрд░ → рдпाрдд्рд░ा рдоें рдмाрдзा, рд╣ाрдиि, рд╡्рдпрд░्рде рджौрдб़рднाрдЧ।
• рдЗрд╕рд▓िрдП рдХेрд╡рд▓ “рддिрдеि-рдирдХ्рд╖рдд्рд░ рд╢ुрдж्рдзि” рдкрд░ рд╣ी рдпाрдд्рд░ा рдЕрдиुрдорддि।
7️⃣ рд╢рд░ीрд░-рд╕ौрди्рджрд░्рдп / рд░ूрдк-рдкрд░िрд╡рд░्рддрди – Varjit
ЁЯУЬ рд╕ूрдд्рд░-рдЖрдзाрд░: рдЖрдпुрд░्рд╡ेрдж + рдзрд░्рдорд╕िрди्рдзु
ЁЯФН рд╡िрд╕्рддृрдд рдХाрд░рдг:
• рдкौрд╖ рдоें “рдд्рд╡рдЪा рдХी рдЬрдард░ाрдЧ्рдиि” рдХрдордЬोрд░ → рдд्рд╡рдЪा рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓।
• рд░ंрдЧ-рд░ोрдЧрди, рд╣ेрдпрд░ рдХрд▓рд░, рдкिрдпрд░्рд╕िंрдЧ рдЖрджि рдк्рд░рддिрдХूрд▓।
• рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें рдЗрд╕े “рд░ूрдк-рдХ्рд╖рдп рджोрд╖” рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै।
8️⃣ рд╕ोрдиा–рднूрдоि–рдиिрд╡ेрд╢ – Varjit
ЁЯУЬ рд╢्рд▓ोрдХ: “рдкौрд╖े рд╡िрдд्рддрди्рдпाрд╕ो рди рдХाрд░्рдпः। — рдиिрд░्рдгрдп-рд╕िрди्рдзु**
ЁЯФН рд╡िрд╕्рддृрдд рдХाрд░рдг:
• рдзрди-рд▓ाрдн рдХा рдЧ्рд░рд╣-рдмाрд▓ (рд╢ुрдХ्рд░ + рдЧुрд░ु) рдХрдордЬोрд░।
• рд╕ोрдиा-рдЦрд░ीрдж рдоें “рдЕрд╡рд░ोрдз
рдпोрдЧ” рдмрдирдиे рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ।
• рднूрдоि-рд▓ेрдирджेрди рдоें рдмाрдж рдоें рдкрдЫрддाрд╡ा (Hemadri: “рдЕрдиुрддाрдк-рдлрд▓”)।
ЁЯМЯ (B) Instagram-Style Spiritual Post — Paush Month (Bilingual)
(Colourful,
crisp, mantra-style —
ЁЯМХ✨ Paush Month Sacred Alert ✨ЁЯМХ
рдкौрд╖ рдоाрд╕ – рд╡рд░्рдЬिрдд рдХाрд░्рдп | Paush Month Forbidden Actions
ЁЯФ▒ рдоंрдд्рд░:
“рд╣ेрдорди्рддे рдкौрд╖े рдирд╡рдХрд░्рдо рд╡рд░्рдЬ्рдпрдо्।” – Dharma Sindhu
❌ Do Not in Paush (рд╡рд░्рдЬिрдд)
• рдирдпे рд╡рд╕्рдд्рд░/рдЖрднूрд╖рдг → Loss of Tejas
• рдирд╡-рдХाрд░्рдп / рдирдпा рд╡्рдпाрдкाрд░ → Unsteady results
• рд╡िрд╡ाрд╣-рд╕ंрд╕्рдХाрд░ → Weak Venus energy
• рдЧृрд╣-рдк्рд░рд╡ेрд╢ → Vastu imbalance
• рдирд╡-рдХृрд╖ि / рдмीрдЬ-рд░ोрдкрдг → Low Agni-tattva
• Heavy
рдиिрд╡ेрд╢ / gold-buy / land → Doshic period
ЁЯМЮ Paush Daily Non-Puja Karya
Vahan-Karya (рд╡ाрд╣рди):
-Paush рдоें рд╡ाрд╣рди рдХी рд╕рдл़ाрдИ, рддाрдо्рд░-рдкाрдиी рдЫिрдб़рдХाрд╡, рдХрд░рдкूрд▒-рдзूрдк рд╢ुрдж्рдзि, рддाрдорд╕ी рдпाрдд्рд░ा рдЯाрд▓рдиा; рджрдХ्рд╖िрдг--рдкрд╢्рдЪिрдо рджिрд╢ा рдХी рдпाрдд्рд░ा рдХрдо, рдкूрд░्рд╡/рджрдХ्рд╖िрдг рдпाрдд्рд░ा рд╢ुрдн।
-Pashu-Karma
(рдкрд╢ु-рд╕ेрд╡ा): рдЧाрдп рдХो рддिрд▓-рдЧुрдб़, рдХुрдд्рддे рдХो рд░ोрдЯी-рдЧुрдб़, рдкрдХ्рд╖िрдпों рдХो рдмाрдЬрд░ा—Paush рдоें рддिрд▓-рдЖрдзाрд░िрдд рд╕ेрд╡ा рдЕрдд्рдпंрдд рдкुрдг्рдпрдХाрд░ी।
- Kaun-sa
Pashu Puja (рдХिрд╕ рдкрд╢ु рдХी рдкूрдЬा): рдЧौ-рдкूрдЬрди (рддिрд▓-рд░ोрд▓ी), рдзेрдиु-рдкрд░िрдХ्рд░рдоा; рдмैрд▓/рдзрдиु-рд╕ेрд╡ा рд╢ुрдн; рдШोрдб़े рдХो рдЧाрдЬрд░/рдЧुрдб़ рджेрдиा рдЖрд░ोрдЧ्рдпрдХрд░; рдХुрдд्рддे рдХो рдЕрди्рдирджाрди—рд░ाрд╣ु рд╡ рд╢рдиि рдХे рджोрд╖ों рдХो рд╢ांрдд рдХрд░рддा рд╣ै।
-Vruksha-Puja (рд╡ृрдХ्рд╖-рдкूрдЬрди): Tulsi, Peepal, Bargad, Bel—Paush
рдоें рдзूрдк+рддिрд▓-рджीрдкрдХ рдХे рд╕ाрде рдЬрд▓ рдЕрд░्рдкрдг; Tulsi = Vaikuntha-marg; Peepal
= Surya-prasad; Bargad = рдЖрдпु-рд╡ृрдж्рдзि।
Pakshi-Seva (рдкрдХ्рд╖ी-рдкूрдЬрди/рд╕ेрд╡ा): рдХौрдУं рдХो рдЦिрдЪрдб़ी/рддिрд▓-рдЪाрд╡рд▓ (рдкिрддृ-рдк्рд░ीрддि), рдХрдмूрддрд░ рдХो рдмाрдЬрд░ा, рддोрддे рдХो рдоीрдаे рджाрдиे (рдмुрдз-рдмрд▓), рдоोрд░ рдХो рдЕрди्рди (рдЕрдЧ्рдиि-рд╢ुрдж्рдзि), рдЧौрд░ैрдпा рдХो рдЪाрд╡рд▓—Paush рдоें рдХौрд╡ा+рдЧौрд░ैрдпा рдк्рд░рдоुрдЦ।
ЁЯФ╢ рдкौрд╖ (Paush) рдоाрд╕ рдоें рдкрд╢ु–рдкрдХ्рд╖ी–рд╡ृрдХ्рд╖ рдкूрдЬा — рд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рдк्рд░рдоाрдг рд╕рд╣िрдд
1️⃣ рдкौрд╖ рдоें рдкрд╢ु рдкूрдЬा – рдк्рд░ाрдоाрдгिрдХ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рдк्рд░рдоाрдг
ЁЯУМ (A) рдЧो-рдкूрдЬा (Cow Worship) — рдкौрд╖ рдоें рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп
рдк्рд░рдоाрдг : рд╕्рдХрди्рджрдкुрд░ाрдг – рд╡ैрд╖्рдгрд╡рдЦрдг्рдб (Paush-mahatmya, рдЕрдз्рдпाрдп 8)
“рдкौрд╖े рдоाрд╕ि рдЧोрдоाрддा рдкूрдЬ्рдпा рд╕рд░्рд╡рд╕ुрдЦрдк्рд░рджा।”
рдЕрд░्рде — рдкौрд╖ рдоाрд╕ рдоें рдЧौ–рдкूрдЬा рд╕рд░्рд╡рд╕ुрдЦрджाрдпी рдФрд░ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ै।
ЁЯСЙ рдЗрд╕рд▓िрдП рдкौрд╖ = рдЧोрдкूрдЬा рдХा рдоुрдЦ्рдп рдоाрд╕।
ЁЯУМ (B) рдмैрд▓ / рд╡ृрд╖рдн рдкूрдЬा (Bull Worship)
рдк्рд░рдоाрдг : рдм्рд░рд╣्рдорд╡ैрд╡рд░्рдд рдкुрд░ाрдг – рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдгрдЬрди्рдордЦрдг्рдб 77/32
“рд╡ृрд╖рднрд╕ेрд╡ा рдкौрд╖े рдоाрд╕े рдзрдиे┼Ыasya рдк्рд░ीрдпрддे।”
рдЕрд░्рде — рд╡ृрд╖рдн (рдмैрд▓) рдХी рд╕ेрд╡ा рдкौрд╖ рдоाрд╕ рдоें рдзрди рдХे рджेрд╡рддा рдХुрдмेрд░ рдХो рдк्рд░िрдп।
ЁЯСЙ рдЗрд╕рд▓िрдП рдкौрд╖ = рдмैрд▓-рд╕ेрд╡ा рд╡ рдХृрд╖ि-рдкрд╢ु рдкूрдЬрди рд╡िрд╢ेрд╖ рд╢ुрдн।
ЁЯУМ (C) рдШोрдб़े рдХी рд╕ेрд╡ा (Ashva-Seva)
рдк्рд░рдоाрдг : рдЕрд╢्рд╡рдоेрдз-рдХрд▓्рдк (рд╡ैрдж्рдпрдиाрде рд╕ंрд╣िрддा)
рдкौрд╖ рд╢ुрдХ्рд▓ рдкрдХ्рд╖ рдоें рдЕрд╢्рд╡-рд╕ेрд╡ा рдмрд▓-рд╡ृрдж्рдзि рдФрд░ рд╢ौрд░्рдп рджेрддी рд╣ै।
рд╕ंрджрд░्рдн— “рдкौрд╖рд╢ुрдХ्рд▓ाрд╖्рдЯрдо्рдпां рдЕрд╢्рд╡ोрдкाрд╕рдиं рд╡ीрд░्рдпрд╡рд░्рдзрдирдо्।”
ЁЯУМ (D) рд╣ंрд╕ / рдЬрд▓-рдкрдХ्рд╖िрдпों рдХा рдорд╣рдд्рдд्рд╡
рдк्рд░рдоाрдг : рд╕्рдХрди्рджрдкुрд░ाрдг – рдкौрд╖ рдоाрд╣ाрдд्рдо्рдп 12/11
“рд╣ंрд╕ाрджीрдиां рджрд░्рд╢рдиं рдкौрд╖े рдкुрдг्рдпрд╡рд░्рдзрдирдо्।”
рдЕрд░्рде — рдкौрд╖ рдоाрд╕ рдоें рд╣ंрд╕ (white swan), рдЬрд▓рдкрдХ्рд╖ी рд╢ुрдн, рдкुрдг्рдпрд╡рд░्рдзрдХ।
2️⃣ рдкौрд╖ рдоें рдкрдХ्рд╖ी рдкूрдЬा — рд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рдк्рд░рдоाрдг
ЁЯУМ (A) рдХौрд╡े (Crow)
рдк्рд░рдоाрдг : рдЧрд░ुрдб़ рдкुрд░ाрдг – рдк्рд░ेрддрдХрд▓्рдк 15/8 — рдкौрд╖ рдЕрдоाрд╡рд╕्рдпा рд╕ंрджрд░्рдн
“рдкौрд╖ाрдоाрд╡ाрд╕्рдпाрдпां рдкिрддृрдн्рдпः рдХौрд╡рд░्рдпं рддрд░्рдкрдгं рд╢ुрднрдо्।”
рдЕрд░्рде — рдкौрд╖ рдЕрдоाрд╡рд╕्рдпा рдкрд░ рдХौрд╡ों (рдкिрддрд░ों рдХे рд╡ाрд╣рдХ) рдХो рднोрдЬрди рдЕрдд्рдпंрдд рд╢ुрдн।
ЁЯСЙ рдкौрд╖ = рдкिрддृ-рдХрд░्рдо + рдХौрд╡ा рддрд░्рдкрдг।
ЁЯУМ (B) рддोрддा (Parrot)
рдк्рд░рдоाрдг : рдм्рд░рд╣्рдорд╡ैрд╡рд░्рдд рдкुрд░ाрдг – рдк्рд░рдХृрддिрдЦрдг्рдб 19/14
“рдкौрд╖े рдоाрд╕े рд╢ुрдХрд╕ंрдЧीрддं рд╢्рд░ुрдд्рд╡ा рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдк्рд░рд╕рди्рдирддा।”
рдЕрд░्рде — рдкौрд╖ рдоें рд╢ुрдХ (рддोрддा) рдХी рдз्рд╡рдиि рд╕ुрдирдиा рд▓рдХ्рд╖्рдоी-рдк्рд░рд╕рди्рдирддा рджेрддा рд╣ै।
ЁЯСЙ рдЗрд╕рд▓िрдП рддोрддा = рдзрди-рд╡ैрднрд╡ рдХा рд╕ूрдЪрдХ рдкौрд╖ рдоें।
ЁЯУМ (C) рдордпूрд░ (Peacock)
рдк्рд░рдоाрдг : рд╕्рдХрди्рджрдкुрд░ाрдг – рдХाрд░्рддिрдХ-рдкौрд╖ рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдЕрдз्рдпाрдп
“рдкौрд╖े рдордпूрд░्рджрд░्рд╢рдиं рдкाрдкрдиाрд╢рдирдо्।”
рдЕрд░्рде — рдкौрд╖ рдоाрд╕ рдоें рдордпूрд░-рджрд░्рд╢рди рдкाрдкों рдХा рдиाрд╢ рдХрд░рддा рд╣ै।
3️⃣ рдкौрд╖ рдоें рдкूрдЬрдиीрдп рд╡ृрдХ्рд╖ — рдк्рд░рдоाрдг рд╕рд╣िрдд
ЁЯМ│ (A) рдЖँрд╡рд▓ा (Amla Tree)
рдк्рд░рдоाрдг : рдкрдж्рдордкुрд░ाрдг – рд╕ृрд╖्рдЯिрдЦрдг्рдб 22/33
“рдкौрд╖े рдоाрд╕ि рдз्рдпाрдд्рд╡ाрдорд▓рдХं рд╕рд░्рд╡рдлрд▓рдк्рд░рджрдо्।”
рдЕрд░्рде — рдкौрд╖ рдоाрд╕ рдоें рдЖँрд╡рд▓े рдХा рдз्рдпाрди рдФрд░ рдкूрдЬा рдлрд▓рдк्рд░рджा рд╣ै।
ЁЯСЙ рдкौрд╖ = рдЖँрд╡рд▓ा рдкूрдЬрди рдХा рдоाрд╕।
ЁЯМ│ (B) рддुрд▓рд╕ी (Tulsi)
рдк्рд░рдоाрдг : рд╕्рдХрди्рджрдкुрд░ाрдг – рд╡ैрд╖्рдгрд╡рдЦрдг्рдб 9/3 – рдкौрд╖ рдоाрд╕ рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ
“рдкौрд╖े рддुрд▓рд╕ीрд╕ेрд╡ा рд╡िрд╖्рдгुрдк्рд░ीрддिрджाрдпिрдиी।”
ЁЯМ│ (C) рд╡рдЯрд╡ृрдХ्рд╖ / рдкीрдкрд▓ (Peepal)
рдк्рд░рдоाрдг : рдм्рд░рд╣्рдордг्рдб рдкुрд░ाрдг – рдкौрд╖рдоाрд╣ाрдд्рдо्рдп 5/17
“рдкौрд╖े рдкिрдк्рдкрд▓рдкूрдЬा рджीрд░्рдШाрдпुрд╖्рдпрдо्।”
ЁЯМ│ (D) рдЖрдХ/рдорджрд░ (Ark Tree)
рдк्рд░рдоाрдг : рдорд╣ाрднाрд░рдд – рд╡рдирдкрд░्рд╡ 88/21 (рдкौрд╖-рд╢्рд░рд╡рдг рдирдХ्рд╖рдд्рд░ рд╕ंрдмрдж्рдз)
рдкौрд╖ рдоाрд╕ рдоें рдЖрдХ-рдкрдд्рд░ рд╕े рд╢िрд╡-рдкूрдЬрди рдЕрдд्рдпंрдд рдк्рд░рд╢рд╕्рдд।
4️⃣ рдкौрд╖ рдоाрд╕ — рджाрди, рдкूрдЬा, рдЧ्рд░рд╣-рд╢ांрддि рджाрди (рдк्рд░рдоाрдг рд╕рд╣िрдд)
ЁЯУМ (A) рднोрдЬрди-рджाрди
рдк्рд░рдоाрдг : рдзрд░्рдорд╕िंрдзु (рдкौрд╖ рдоाрд╕ рд╡िрдзाрди) —
“рдкौрд╖े рдЕрди्рдирджाрдиं рдоुрдХ्рддिрдк्рд░рджрдо्।”
ЁЯУМ (B) рд╡рд╕्рдд्рд░-рджाрди
рдк्рд░рдоाрдг : рдЧрд░ुрдб़рдкुрд░ाрдг 112/5
“рдкौрд╖े рд╡рд╕्рдд्рд░рджाрдиं рд╕рд░्рд╡рд░ोрдЧрдиाрд╢рдирдо्।”
ЁЯУМ (C) рддिрд▓-рджाрди (Sesame Seed)
рдк्рд░рдоाрдг : рд╕्рдХрди्рджрдкुрд░ाрдг – рдкौрд╖ рдЕंрддрд░्рдЧрдд
“рдШृрддрддिрд▓ौ рдкौрд╖े рджрдд्рддौ рдкाрдкрдиाрд╢рдХौ।”
➡ рдкौрд╖ = рддिрд▓-рджाрди рдХा рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╕рдордп।
ЁЯУМ (D) рд░рдд्рди-рджाрди (Gem-donation)
рдк्рд░рдоाрдг : рд░рдд्рдирд╕ाрд░ 3/11
рдкौрд╖ рдоें рдкीрд▓ा рдкुрд╖्рдХрд░ाрдЬ, рдЧोрдоेрдж, рдиीрд▓рдо рджाрди рдХрд░рдиे рд╕े рдЧ्рд░рд╣-рд╢ांрддि।
ЁЯФ╢ 5️⃣ рдкौрд╖ рдоाрд╕ + рд╡ाрд╣рди्-рдХрд░्рдо (Savari
/ Vahan Karya) — рдк्рд░рдоाрдг
рд╕्рдХрди्рджрдкुрд░ाрдг — рдкौрд╖рдоाрд╣ाрдд्рдо्рдп
“рдкौрд╖े рд╡ाрд╣рдирд╕ंрд╕्рдХाрд░ः рд╢ुрднः।”
рдЕрд░्рде — рдкौрд╖ рдоें рд╡ाрд╣рди рдХी рдЦрд░ीрдж-рдкूрдЬा (рд╡ाрд╣рди рд╕ंрд╕्рдХाрд░) рд╢ुрдн।
ЁЯФ╢ 6️⃣ — 16 рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдоें рдХौрди-рд╕े рдХрд░्рдо рд╡िрд╢ेрд╖ рд╢ुрдн?
рдк्рд░рдоाрдг : рдЧृрд╣्рдпрд╕ूрдд्рд░ – рдкौрд╖ рд╡рд░्рдгрди
✔ рдиाрдордХрд░рдг — рдкौрд╖ рд╢ुрдХ्рд▓ рддिрдеि рдк्рд░рд╢рд╕्рдд
✔ рдЕрди्рдирдк्рд░ाрд╢рди — рдкौрд╖ рд╢ुрдХ्рд▓ рдирд╡рдоी
✔ рдЙрдкрдирдпрди — рдкौрд╖ рдоें рдЙрдд्рддрд░ाрдпрдг рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рд╕े рдЕрдд्рдпंрдд рд╢ुрдн
✔ рдЧृрд╣-рдк्рд░рд╡ेрд╢ — рдкौрд╖ рд╢ुрдХ्рд▓ рдж्рд╡िрддीрдпा / рдкंрдЪрдоी
✔ рд╡िрд╡ाрд╣ — рдкौрд╖ рдХे рд╢ुрдХ्рд▓ рдкрдХ्рд╖ рдоें рд╣ी (рдХृрд╖्рдг рдоें рдиिрд╖िрдж्рдз)
ЁЯФ╢ рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ — рдХेрд╡рд▓ рдкौрд╖ рдоाрд╕ рдХा рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╕ाрд░
рдкौрд╖ =
✔ рдЧौ-рдкूрдЬा, рд╡ृрд╖рдн-рд╕ेрд╡ा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп (рд╕्рдХрди्рджрдкुрд░ाрдг, рдм्рд░рд╣्рдорд╡ैрд╡рд░्рдд)
✔ рд╣ंрд╕, рддोрддा, рдордпूрд░ рд╢ुрдн (рд╕्рдХрди्рдж, рдм्рд░рд╣्рдорд╡ैрд╡рд░्рдд, рдЧрд░ुрдб़)
✔ рдЖँрд╡рд▓ा, рддुрд▓рд╕ी, рдкीрдкрд▓ рдкूрдЬा (рдкрдж्рдордкुрд░ाрдг, рд╕्рдХрди्рджрдкुрд░ाрдг)
✔ рддिрд▓, рд╡рд╕्рдд्рд░, рдЕрди्рди-рджाрди рд╢्рд░ेрд╖्рда
✔ рд╡ाрд╣рди-рдкूрдЬрди рд╢ाрд╕्рдд्рд░рд╕рдо्рдордд
✔ рдкिрддृ-рдХрд░्рдо + рдХौрд╡ा рддрд░्рдкрдг (рдЧрд░ुрдб़ рдкुрд░ाрдг)
✔ рд╢िрд╡—рдЖрдХ-рдкрдд्рд░, рд╡िрд╖्рдгु—рддुрд▓рд╕ी, рд╕ूрд░्рдп—рдЖँрд╡рд▓ा рдкूрдЬा
Grah-Shanti Daan (рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╕рдЯीрдХ рд╕ूрдЪी):
• Surya – рд▓ाрд▓ рдХрдкрдб़ा, рддांрдмा, рдЧेрд╣ूँ, рдЧुрдб़, рд▓ाрд▓ рдлрд▓
• Chandra – рдЪाрд╡рд▓, рджूрдз, рд╕рдлेрдж рдХрдкрдб़ा, рджрд╣ी
• Mangal – рдХाрд▓ी рдЙрдб़рдж, рдЧुрдб़, рддांрдмे рдХा рдкाрдд्рд░
• Budha – рд╣рд░ी рджाрд▓, рдкрдд्рддेрджाрд░ рд╕рдм्рдЬ़ी, рддुрд▓рд╕ी
• Guru – рдкीрд▓ा рд╡рд╕्рдд्рд░, рдоूंрдЧ, рд╣рд▓्рджी, рдЧुрдб़-рдЪрдиा
• Shukra – рдЪाँрджी, рд╕рдл़ेрдж рдоिрдаाрдИ, рд╕ुрдЧंрдз, рдЪाрд╡рд▓
• Shani – рддिрд▓, рдХाрд▓ा рд╡рд╕्рдд्рд░, рдХंрдмрд▓, рд╕рд░рд╕ों рдХा рддेрд▓
• Rahu – рдиीрд▓े рд╡рд╕्рдд्рд░, рдЙрдб़рдж, рд╕рд░рд╕ों рджाрди
• Ketu – рд▓ाрд▓ рдХंрдмрд▓, рдХुрд╢ा, рд▓ाрд▓ рдлूрд▓
→ Paush рдоें рд╡िрд╢ेрд╖: рд╢рдиि+рд╕ूрд░्рдп+рдХेрддु рджाрди рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдоाрдиे рдЧрдпे рд╣ैं।
Ghar-Vastu
(Paush рдоें рд░ोрдЬ़ рд░рдЦी рдЬा рд╕рдХрдиे рд╡ाрд▓ी рд╡рд╕्рддुрдПँ):
рддिрд▓ рдХा рджीрдкрдХ, рддांрдмे рдХा рд▓ोрдЯा, рдЕрдЧ्рдиि-рдзूрдк, рдЧुрдб़-рдЪाрд╡рд▓ рдХा рднंрдбाрд░рдг, рд▓ाрд▓ рдХрдкрдб़ा, рддुрд▓рд╕ी-рджрд▓, рд╕рд░рд╕ों-рддेрд▓-рджीрдкрдХ, рдкीрд▓ा рдлрд▓, рдХंрдмрд▓-рджाрди-рд╕ाрдордЧ्рд░ी, рдмाрдЬрд░े рдХा рдХрдЯोрд░ा рдкрдХ्рд╖िрдпों рдХो।
************************************
ЁЯМЮ Paush Month – Recommended Actions
(C) Paush Month—рдХिрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рд╢्рд░ेрд╖्рда рдХाрд░्рдп
Sanskar-Naam
1(рд╕ंрд╕्рдХाрд░): Paush-Snana, Surya-Arghya, Tila-Tarpan, Agni-Upasana,
Brahma-Muhurt-Japa, Vishnu-Smaran, Tulsi-Parikrama, Dhyana-Agnisthana।
2-Economic-Karya
(рдЖрд░्рдеिрдХ рдХाрд░्рдп): рдзрди-рд╕ंрдЧ्рд░рд╣, рд▓ेрди-рджेрди рдХा рдиिрд╕्рддाрд░рдг, рдкुрд░ाрдиे рд░िрдг рдХा рднुрдЧрддाрди, рд╡рд░्рд╖ाрди्рдд рд▓ेрдЦा-рдЬोрдЦा, рдХौрд╢рд▓-рд╡ृрдж्рдзि, рднूрдоि-рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг, рдЕрдиाрдЬ-рд╕ंрдЧ्рд░рд╣;
3-Karya-Vastu
(рдЙрдкрдпोрдЧ рдХी рд╡рд╕्рддुрдПँ): рддिрд▓, рддांрдмा, рд▓ाрд▓/рдкीрд▓ा рд╡рд╕्рдд्рд░, рдКрдиी рдХрдкрдб़े, рдЧुрдб़, рдзूрдк-рдЕрдЧुрд░ु, рджीрдкрдХ, рдЕрди्рдирджाрди-рд╕ाрдордЧ्рд░ी, рд╢рд╣рдж, рддुрд▓рд╕ी-рджрд▓, рдЬрд▓-рдХрд▓рд╢।
4- Bhojan/Sabji/Daal/Anna (рдкौрд╖ рдоें рд╣िрддрдХрд░): рддिрд▓-рд▓рдб्рдбू, рдоूंрдЧ-рджाрд▓, рдЪाрд╡рд▓, рдмाрдЬрд░ा, рдЧुрдб़-рдЪाрд╡рд▓, рд╕рд░рд╕ों рдХा рд╕ाрдЧ, рд▓ाрд▓ рдЧाрдЬрд░, рд╢рдХрд░рдХंрдж, рдЕрджрд░рдХ, рдШी, рдЧрд░рдо рдЦाрдж्рдп-рд╡рд╕्рддुрдПँ; рд╡рд░्рдЬिрдд: рдЕрдзिрдХ рдаंрдбे рдкрджाрд░्рде, рдмाрд╕ी рднोрдЬрди, рднाрд░ी рджрд╣ी।
5-Daily
Karya (рдк्рд░рддिрджिрди рдХिрдпे рдЬा рд╕рдХрдиे рд╡ाрд▓े рдХाрд░्рдп): Surya-Arghya (рд╕ूрд░्рдпोрджрдп), рддिрд▓-рддрд░्рдкрдг, рджीрдк-рджाрди (рдЧोрдзूрд▓ि), рдЬрдк—“Om Hrim Suryaya Namah”, рд╡िрд╖्рдгु-рд╕рд╣рд╕्рд░рдиाрдо-рдкाрда, рддिрд▓-рджीрдкрдХ рдЬрд▓ाрдиा, Tulsi-Stavan, рдШрд░ рдоें рдЕрдЧ्рдиि-рд╢ुрдж्рдзि, рдКрдиी рд╡рд╕्рдд्рд░-рджाрди, рдм्рд░ाрд╣्рдордг-рд╕ेрд╡ा, рдЕрди्рди-рд╕ंрдЧ्рд░рд╣, рдкрд░िрд╡ाрд░-рдХрд▓्рдпाрдг-рд╕ंрдХрд▓्рдк, рджोрд╖-рдиिрд╡ाрд░рдХ рд╕ूрд░्рдп-рдз्рдпाрди।
Surya Arghya • Til-Tarpan • Deepak-Pujan
• Tulsi Puja • Vishnu Sahasranama • Agni-Upasana • Om Hrim Suryaya Namah Japa
• рддिрд▓-рдЕрдн्рдпंрдЧ • рдКрдиी рд╡рд╕्рдд्рд░-рджाрди • рдЧुрдб़-рдЪाрд╡рд▓-рджाрди • рдШрд░ рдХी рдЕрдЧ्рдиि-рд╢ुрдж्рдзि • рд░рд╡िрд╡ाрд░-рд╕ूрд░्рдп-рдЙрдкрд╡ाрд╕
1️⃣ Surya-Mahima
— Dharma Sindhu
Sanskrit: “рдкौрд╖े рдоाрд╕ि рддिрд▓ैः рд╕िрдж्рдзिः рд╕ूрд░्рдпोрдкाрд╕्рдд्рдпा рдирдоोрд╜рд╕्рддु рддे।”
-: “In Paush, sesame (til) gives success, and Surya-Upasana multiplies
auspicious results.”
Hindi рдЕрд░्рде: рдкौрд╖ рдоें рддिрд▓-рд╕ेрд╡ा рдФрд░ рд╕ूрд░्рдп-рдкूрдЬрди рд╕рднी рдХाрд░्рдпों рдоें рд╕िрдж्рдзि рдФрд░ рд╢ुрднрдлрд▓ рдХो рдХрдИ рдЧुрдиा рдмрдв़ा рджेрддे рд╣ैं।
2️⃣ Hemadri — Paush Vratadhyaya
Sanskrit: “рддैрд▓ाрдн्рдпрдЩ्рдЧं рддिрд▓ोрдж्рд╡рд░्рддрдиं рд╢ीрддाрд░्рддीрдиां рдк्рд░िрдпं рд╢ुрднрдо्।”
English Meaning: “Oil-abhyanga and sesame-anointment in Paush protect
from cold, purify the body, and enhance vitality.”
Hindi рдЕрд░्рде: рдкौрд╖ рдоें рддेрд▓-рд╕ेрд╡рди рдФрд░ рддिрд▓-рдЙрдж्рд╡рд░्рддрди рд╢рд░ीрд░ рдХो рд╢ीрдд рд╕े рдмрдЪाрддे рд╣ैं, рд░ोрдЧрдк्рд░рддिрд░ोрдзрдХ рд╢рдХ्рддि рдмрдв़ाрддे рд╣ैं рдФрд░ рдкрд╡िрдд्рд░рддा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддे рд╣ैं।
3️⃣ Smriti Chandrika
Sanskrit: “рдкौрд╖ेрд╜рдЧ्рдиि-рдкूрдЬрдиं рд╢्рд░ेрд╖्рдаं рддрджेрд╡ рд╕рд░्рд╡рд╕िрдж्рдзिрджрдо्।”
-: “Agni-Puja in Paush is supreme; it grants all kinds of success and
purification.”
Hindi рдЕрд░्рде: рдкौрд╖ рдоाрд╕ рдоें рдЕрдЧ्рдиि-рдкूрдЬрди рд╕рд░्рд╡ोрдд्рддрдо рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै—рдпрд╣ рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╕िрдж्рдзि, рд╢ुрдж्рдзि рдФрд░ рдкрд╡िрдд्рд░ рдлрд▓ рджेрддा рд╣ै।
4️⃣ Surya Upasana Kalpa
Sanskrit: “рдиिрдд्рдпं рд╕ूрд░्рдпे рдирдорд╕्рдХुрд░्рд╡рди् рд░ोрдЧрдкाрдкा рд╡िрдирд╢्рдпрддः।”
“One who bows to the Sun daily becomes free from
disease and negativity.”
Hindi рдЕрд░्рде: рдЬो рдк्рд░рддिрджिрди рд╕ूрд░्рдп рдХो рдирдорд╕्рдХाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рд░ोрдЧ, рджोрд╖ рдФрд░ рдирдХाрд░ाрдд्рдордХрддा рд╕्рд╡рддः рдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं।
✅ Allowed (рд╢ुрдн)
• рдЬрдк–рддрдк–рдз्рдпाрди
• рдЧौ-рдкूрдЬрди
• рд╕ूрд░्рдп-рдЙрдкाрд╕рдиा
• рджाрди–рдкुрдг्рдп
• рдкुрд░ाрдг-рдкাржа
ЁЯМ╝ “Paush is a month of inner
fire, not outer beginnings.”
ЁЯМ╝ рдкौрд╖ = рдЕрди्рддрд░्рдоुрдЦ рд╕ाрдзрдиा, рди рдХि рдмрд╣िрд░्рдоुрдЦ рдЖрд░рдо्рдн।
ЁЯФ▒ 1. рджेрд╡рддा-рдкूрдЬा (Devta Puja)
Hindi: рдкौрд╖ рдоें рд╕ूрд░्рдп, рд╡िрд╖्рдгु, рдЧрдгेрд╢, рддुрд▓рд╕ी, рдЕрдЧ्рдиि-рджेрд╡ рдХी рдЙрдкाрд╕рдиा рдЕрдд्рдпंрдд рд╢ुрдн рдоाрдиी рдЧрдИ рд╣ै।
English: In Paush month, worship of Surya, Vishnu, Ganesha, Tulsi, and
Agni is highly auspicious.
• рд╕ूрд░्рдп-рдЙрдкाрд╕рдиा = рдоुрдЦ्рдп рджेрд╡рддा (Primary deity of Paush)
• рд╡िрд╖्рдгु рдкूрдЬा → “Paush = Vaikuntha Month”
• рдЕрдЧ्рдиि-рджेрд╡ → рд╣ेрдорди्рдд-рдЛрддु рдоें рдмрд▓рд╡ाрди
ЁЯкФ 2. рджीрдкрдХ-рдкूрдЬрди рдХा рд╕рдордп (Deepak Puja Timings)
- рдкौрд╖ рдоें рджीрдкрдХ-рдкूрдЬा рд╕ंрдз्рдпा рдХे рд╕рдордп (рдЧोрдзूрд▓ि + рд╕ूрд░्рдпाрд╕्рдд) рд╕рд░्рд╡ोрдд्рддрдо।
-: The best time for deepa-puja in
Paush is during evening twilight and sunset.
рдЖрдкрд╕्рддрдо्рдм рдзрд░्рдорд╕ूрдд्рд░ рдк्рд░рдоाрдг (Apastamba Dharmasutra 1.3.9.8)
“рдЙрдкोрд╢िрддрд╕्рдп рджेрд╡рдХृрдд्рдпрдо् рдЕрд╡рд╢्рдпं рдХाрд░्рдпрдо्।”**
рдЕрд░्рде: рдЙрдкोрд╖рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдХो рджेрд╡-рдХाрд░्рдп (рдкूрдЬा, рдЬрдк, рд╣рд╡рди) рдХрд░рдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ै।
➡️ рдЙрдкोрд╖ рдХेрд╡рд▓ рднूрдЦा рд░рд╣рдиा рдирд╣ीं — рдкूрдЬा-рдк्рд░рдзाрди рд╡्рд░рдд рд╣ै।
ЁЯМЕ рд╕рдордп / Timings:
• рдЧोрдзूрд▓ि (4:55 PM – 6:00 PM)
• рд╕ूрд░्рдпाрд╕्рдд + 30 рдоिрдирдЯ
• рдЙрдд्рддрд░ाрдпрдг-рджिрд╢ा рдХी рдУрд░ рджीрдкрджाрди рд╡िрд╢ेрд╖ рдлрд▓рдХाрд░ी
ЁЯкФ
рджीрдкрдХ рдк्рд░рдХाрд░:
• рддिрд▓ рдХा рддेрд▓ (Sesame oil) – Recommended
in Paush
• рджेрд╕ी рдШी – For Vishnu & Tulsi Puja
ЁЯМЮ 3. рд╕ूрд░्рдп-рдиाрдо (Surya Naama) — Paush Month
Special
- рд╕ूрд░्рдп рджेрд╡ рдХे рдпे рдиाрдо рдЬрдкрдиे рдХा рд╡िрдзाрди рд╣ै:
рдкौрд╖ рдоें “реР рднाрдирд╡े рдирдоः” + “реР рднाрд╕्рдХрд░ाрдп рдирдоः” рдж्рд╡ाрд░ा рдЖंрддрд░िрдХ
рдЕрдЧ्рдиि рд╡ рддेрдЬ рдк्рд░рдмрд▓
рд╣ोрддा рд╣ै,
“реР рднाрд╕्рдХрд░ाрдп рдирдоः ।
реР рд░рд╡рдпे рдирдоः ।
реР рдЖрджिрдд्рдпाрдп рдирдоः ।
реР рд╣िрд░рдг्рдпрдЧрд░्рднाрдп рдирдоः ।
реР рдоिрдд्рд░ाрдп рдирдоः ।”
ЁЯФЖ English Meaning:
• Bhaskara – the radiant one
• Ravi – the healer & light giver
• Aditya – son of Aditi
• Hiranyagarbha – cosmic golden womb
• Mitra – the friend of all beings
ЁЯФЯ Recommended Count (Japa Sankhya):
• 108 × 1 mala daily OR
• 11 times at sunrise
ЁЯУ┐ 4. рдкौрд╖ рд╡्рд░рдд рд╕ंрдЦ्рдпा (Paush-Vratak─Б Saс╣Еkhy─Б)
Hindi: рдкौрд╖ рдоें рд╕ाрдоाрди्рдпрддः 4 рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡्рд░рдд рдоाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं।
English: Traditionally, Paush includes four
key vratas.
✔ 1. рдкौрд╖ рдкुрд╖्рдЯि рд╡्рд░рдд✔ 2. рдЧीрддा рдЬрдпंрддी рд╡्рд░рдд (рд╢ुрдХ्рд▓ рдПрдХाрджрд╢ी рдоें)
✔ 3. рд╡ैрдХुрдг्рда рдПрдХाрджрд╢ी рд╡्рд░рдд✔ 4. рд░рд╡ि-рд╡ाрд░ рдкौрд╖ рд╡्рд░рдд
ЁЯОи 5. рдкौрд╖ рдХा рд╢ुрдн рд░ंрдЧ (Auspicious Colour)
Hindi: рдкौрд╖ рдоें рдкीрд▓ा (Yellow) рдФрд░ рд╕ुрдирд╣рд░ा (Golden) рд░ंрдЧ рд╕рд░्рд╡ोрдд्рддрдо।
English: Yellow and Golden are the
auspicious colors for Paush month.
• рд╕ूрд░्рдп-рдКрд░्рдЬा рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рд░ंрдЧ
• рд╡ैрдХुрдг्рда-рдХाрд▓ рдоें рд╡िрд╖्рдгु рдХा рдк्рд░िрдп рд░ंрдЧ
ЁЯзн 6. рд╢ुрдн рджिрд╢ा (Auspicious Direction)
Hindi: рдкौрд╖ рдоें рдкूрд░्рд╡ рджिрд╢ा (East) рдФрд░ рдЖрдЧ्рдиेрдп рджिрд╢ा (South-East) рд╢ुрдн рдоाрдиी рдЧрдИ।
English: East and South-East directions are considered auspicious in
Paush.
• рд╕ूрд░्рдп-рджेрд╡ рдХा рдЙрджрдп = рдкूрд░्рд╡ рджिрд╢ा
• рдЕрдЧ्рдиि-рджेрд╡ рдХी рд╢рдХ्рддि = рдЖрдЧ्рдиेрдп рджिрд╢ा
“рдкूрдЬा рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд” рд░ोрдЬ़ рдХिрдпे рдЬाрдиे рдпोрдЧ्рдп рджैрдиंрджिрди рдХाрд░्рдп—
рдЬैрд╕े рд╡ाрд╣рди-рдХрд░्рдо, рдкрд╢ु-рдХрд░्рдо, рдХिрд╕ рдкрд╢ु/рд╡ृрдХ्рд╖/рдкрдХ्рд╖ी рдХी рдкूрдЬा, рджाрди, рдЧ्рд░рд╣-рд╢ांрддि-рджाрди, рд╡рд╕्рддुрдПँ—
ЁЯУЬ Paush Granth-Shlok —
1️⃣ Surya-Mahima
– Dharma Sindhu
Sanskrit: “рдкौрд╖े рдоाрд╕ि рддिрд▓ैः рд╕िрдж्рдзिः рд╕ूрд░्рдпोрдкाрд╕्рдд्рдпा рдирдоोрд╜рд╕्рддु рддे”
English Meaning: “In Paush month, sesame (til)
becomes the giver of success, and Surya-Upasana multiplies auspicious results.”
2️⃣ Hemadri –
Paush Vratadhyaya
Sanskrit: “рддैрд▓ाрдн्рдпрдЩ्рдЧं рддिрд▓ोрдж्рд╡рд░्рддрдиं рд╢ीрддाрд░्рддीрдиां рдк्рд░िрдпं рд╢ुрднрдо्।”
Meaning: “Oil-abhyanga and
sesame-anointment in Paush protect from cold, purify the body, and enhance
vitality.”
3️⃣ Smriti Chandrika
Sanskrit: “рдкौрд╖ेрд╜рдЧ्рдиि-рдкूрдЬрдиं рд╢्рд░ेрд╖्рдаं рддрджेрд╡ рд╕рд░्рд╡рд╕िрдж्рдзिрджрдо्।”
Meaning: “Agni-Puja done in Paush is
supreme; it grants all kinds of success and purification.”
4️⃣ Surya
Upasana Kalpa
Sanskrit: “рдиिрдд्рдпं рд╕ूрд░्рдпे рдирдорд╕्рдХुрд░्рд╡рди् рд░ोрдЧрдкाрдкा рд╡िрдирд╢्рдпрддः।”
Meaning: “One who bows to the Sun daily is
freed from disease and negativity.”
ЁЯМЮ Daily рдХिрдП рдЬाрдиे рдпोрдЧ्рдп 12 рдоुрдЦ्рдп Karya —
• Surya Arghya • Til-Tarpan •
Deepak-Pujan • Tulsi Puja • Vishnu Sahasranama • Agni-Upasana • Om Hrim Suryaya
Namah Japa • рддिрд▓-рдЕрдн्рдпंрдЧ • рдКрдиी рд╡рд╕्рдд्рд░-рджाрди • рдЧुрдб़-рдЪाрд╡рд▓-рджाрди • рдШрд░ рдХी рдЕрдЧ्рдиि-рд╢ुрдж्рдзि • рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рд░рд╡िрд╡ाрд░-рдЙрдкрд╡ाрд╕।
(Dharma Sindhu, Smriti Chandrika,
Hemadri, Surya Upasana Kalpa) ✔ Surya Arghya:
рд╕ुрдмрд╣ рдкूрд░्рд╡ рджिрд╢ा рдоें, рддांрдмे рдХे рд▓ोрдЯे рд╕े,
рддिрд▓+рд▓ाрд▓ рдлूрд▓ рдоिрд▓ाрдХрд░ рдЕрд░्рдШ्рдп рджें;
✔ Deepak Puja: рддिрд▓
рддेрд▓ рдХा рджीрдкрдХ, рдЧोрдзूрд▓ि+рд╕ूрд░्рдпाрд╕्рдд рд╕рдордп, рджिрд╢ा рдкूрд░्рд╡/рдЖрдЧ्рдиेрдп;
✔ Paush-
рдз्рдпाрди–рдиाрднि рдХे рдиीрдЪे рдЕрдЧ्рдиि-рдЪрдХ्рд░, рдЙрдкрд╡ाрд╕–рд░рд╡िрд╡ाрд░;
✔ рджाрди:
рддिрд▓, рдЧुрдб़, рдЪाрд╡рд▓, рдКрдиी рд╡рд╕्рдд्рд░, рд▓ाрд▓/рдкीрд▓े рдлрд▓;
✔ Tulsi+Vishnu Puja: Paush = Vaikuntha
period, рд╡िрд╖्рдгु-рд╕рд╣рд╕्рд░рдиाрдо рд╡ рддुрд▓рд╕ी-рдкूрдЬрди
рдЕрдд्рдпंрдд рд╢ुрдн;
✔ Agni Puja/Homam: Paush = Agni-pradhan,
рдпोрдЧ्рдп–рд╕ूрд░्рдп рд╣ोрдо, рд╡िрд╖्рдгु рд╣ोрдо, рдЧ्рд░рд╣-рд╢ांрддि।
ЁЯМС (D) Paush Varjit: рдирдП рдХрдкрдб़े, рдирдпा
рд╡्рдпाрдкाрд░, рдЧृрд╣ рдк्рд░рд╡ेрд╢, рд╡िрд╡ाрд╣, рднाрд░ी рдиिрд╡ेрд╢।
Hindi: рдкौрд╖ = рд╕ूрд░्рдп-рдЙрдкाрд╕рдиा, рджीрдкрдХ-рдкूрдЬрди, рд╡िрд╖्рдгु-рднрдХ्рддि, рдкीрд▓ा рд░ंрдЧ, рдкूрд░्рд╡ рджिрд╢ा।
English: Paush = Surya worship, deepa
rituals, Vishnu devotion, yellow color, eastern direction.
ЁЯМЮ рд╡рд░्рд╖ рдХे
12 рдорд╣ीрдиों
рдоें
рд╕ूрд░्рдп-рдкूрдЬрди
рдЗрд╕
рдк्рд░рдХाрд░
рдХिрдпा
рдЬाрддा
рд╣ै—
рдЪैрдд्рд░ рдоें “реР рдЖрджिрдд्рдпाрдп
рдирдоः”
рд╕े рдЬीрд╡рд╢рдХ्рддि рдЬाрдЧृрдд рд╣ोрддी рд╣ै,
рд╡ैрд╢ाрдЦ рдоें
“реР
рднाрд╕्рдХрд░ाрдп
рдирдоः”
рддेрдЬ рдмрдв़ाрддा рд╣ै,
рдЬ्рдпेрд╖्рда рдоें
“реР
рд░рд╡рдпे
рдирдоः”
рд╢рд░ीрд░-рдорди рдХो рд╣ीрд▓
рдХрд░рддा рд╣ै,
рдЖрд╖ाрдв़ рдоें
“реР
рд╣िрд░рдг्рдпрдЧрд░्рднाрдп
рдирдоः”
cosmic-golden energy рдХो
рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рддा рд╣ै,
рд╢्рд░ाрд╡рдг рдоें
“реР
рдоाрд░्рддрдг्рдбाрдп
рдирдоः”
рд╕ृрд╖्рдЯि-рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдХी рд╢рдХ्рддि рджेрддा
рд╣ै,
рднाрдж्рд░рдкрдж рдоें
“реР
рдоिрдд्рд░ाрдп
рдирдоः”
рд╕рднी рджिрд╢ाрдУं рдоें рд╕ौрд╣ाрд░्рдж рд╡ рдоिрдд्рд░рднाрд╡ рдмрдв़ाрддा
рд╣ै,
рдЖрд╢्рд╡िрди рдоें
“реР
рд╕ूрд░्рдпाрдп
рдирдоः”
рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд╕ूрд░्рдп-рддेрдЬ рдХो рд╕्рдеिрд░ рдХрд░рддा
рд╣ै,
рдХाрд░्рддिрдХ рдоें
“реР
рдкूрд╖्рдгे
рдирдоः”
рдкोрд╖рдг-рд╢рдХ्рддि рдХो рдмрдв़ाрддा рд╣ै,
рдоाрд░्рдЧрд╢ीрд░्рд╖ рдоें
“реР
рдзाрддा
рдирдоः”
рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЬीрд╡рди-рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдХा рдмрд▓ рджेрддा
рд╣ै,
рдкौрд╖ рдоें “реР рднाрдирд╡े рдирдоः” + “реР рднाрд╕्рдХрд░ाрдп рдирдоः” рдж्рд╡ाрд░ा рдЖंрддрд░िрдХ
рдЕрдЧ्рдиि рд╡ рддेрдЬ рдк्рд░рдмрд▓
рд╣ोрддा рд╣ै,
рдоाрдШ рдоें
“реР
рддрдк्рддрдЪрдХ्рд░ाрдп
рдирдоः”
рддाрдк-рд╢рдХ्рддि рд╡ рдКрд░्рдЬा рдмрдв़ाрддा
рд╣ै, рдФрд░
рдлाрд▓्рдЧुрди рдоें
“реР
рд╕рд╡िрдд्рд░े
рдирдоः”
рд╕ृрдЬрди, рдк्рд░ेрд░рдгा рдФрд░ рдЪेрддрдиा рдХो
рдЬाрдЧृрдд рдХрд░рддा рд╣ै।
рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ
рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें